Piotr Skalimowski
Podatkowe skutki niewaznosci czynnosci prawnej
STRESZCZENIE
Artykul dotyczy zagadnienia podatkowych skutków niewaznosci czynnosci prawnych na gruncie podatku od towarów i uslug, podatków dochodowych oraz podatku od czynnosci cywilnoprawnych. Autor dokonuje analizy poszczególnych rozwiazan prawnych, odnoszacych sie do tytulowej sankcji cywilnoprawnej. Punktami odniesienia w rozwazaniach sa w wiekszosci poglady doktryny oraz orzecznictwo sadów administracyjnych i Trybunalu Sprawiedliwosci UE. Porównanie omawianych rozwiazan podatkowych wskazuje na zasadnicze odmiennosci jakie wiaza sie ze skutkami niewaznosci czynnosci prawnych na gruncie prawa daninowego.
Glównym problemem, wywolujacym liczne rozbieznosci jest interpretacja pojecia „czynnosci niemogacych byc przedmiotem prawnie skutecznej umowy”. Nalezy zauwazyc, ze nie jest ono tozsame z instytucja niewaznosci czynnosci prawnych. Konsekwencja takiego stwierdzenia jest koniecznosc okreslenia zakresu znaczeniowego powyzszego pojecia. Podkreslic nalezy, ze istnieja co najmniej trzy mozliwe sposoby wyznaczenia takiego zakresu. Obecnie przyjmuje sie zas, ze czynnosciami takimi beda wylacznie te, które w zadnym wypadku nie beda uznane za wazne badz skuteczne. Bez znaczenia dla kwestii opodatkowania pozostaje w tym kontekscie brak formy lub innych warunków czynnosci prawnej.
Zupelnie inaczej kwestia ta bedzie wygladac na gruncie podatku od czynnosci cywilnoprawnych. Przedmiotem tego podatku, w odróznieniu od pozostalych, jest zawarcie okreslonych czynnosci a nie ich skutki ekonomiczne. Ustawa wprost odnosi sie do niewaznosci wzglednej jako przeslanki zwrotu podatku. Niewaznosc bezwzgledna kontraktu prowadzic bedzie natomiast do powstania nadplaty i zwrotu nienaleznie zaplaconego podatku na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej. Róznica ta obliguje organy podatkowe do badania waznosci i ewentualnego trybu zwrotu nadplaconej daniny.