TORUŃSKI ROCZNIK PODATKOWY

Przedmiotem opracowania jest charakterystyka sankcji w polskim prawie podatkowym. Rozważania prowadzone w pracy można podzielić na dwie główne części. W pierwszej części autor przedstawił problematykę przymusu i sankcji w ujęciu teorii prawa, która stanowi tło dla dalszych rozważań. W drugiej części opracowania zdefiniowano pojęcie sankcji podatkowych, przeprowadzono ich systematykę, zbadano konstrukcję sankcji podatkowych, ustalono ich charakter prawny oraz przeanalizowano zasady funkcjonowania. Istotnym problemem poruszonym przez autora jest próba odnalezienia kryteriów rozgraniczających stosowanie sankcji podatkowych i karnych, którymi dotychczas kierował się ustawodawca oraz wskazanie kryteriów, które mogłyby znaleźć zastosowanie.

Autor twierdzi, że jednym z istotnych problemów związanych ze skutecznością norm prawa podatkowego jest intensywność i zakres wykorzystania instytucji opartych na przymusie prawnym oraz stanowiących sankcje podatkowe. Problemem wymagającym każdorazowo rozstrzygnięcia w procesie tworzenia prawa jest więc to, czy określone zachowanie sprzeczne z prawem podatkowym powinno być zagrożone karą kryminalną, czy też wystarczające jest wymierzenie sankcji podatkowych, ewentualnie czy właściwe będzie zastosowanie obydwu typów sankcji. Autor twierdzi, że w obecnym stanie prawnym sankcjonowanie poszczególnych obowiązków podmiotów zobowiązanych w stosunku podatkowoprawnym opiera się wyłącznie na kryterium formalnym, polegającym na autorytarnej klasyfikacji przez ustawodawcę zachowań jako zagrożonych określoną sankcją, bez posługiwania się jakimikolwiek kryteriami prawnymi. W ocenie autora właściwym kryterium jakim powinien posłużyc się ustawodawca jest ciężar naruszenia prawa, przy czym sankcje podatkowe powinny być wymierzane za czyny, w wypadku których naruszenie prawa ma o tyle mniejsze znaczenie, że w świetle wymogu gwarantowania skuteczności norm prawnych stosowanie kar kryminalnych byłoby zbyt dolegliwe. Autor twierdzi również, że nie jest słuszne posługiwanie się kryteriami opartymi na rodzaju podmiotu odpowiedzialnego za naruszenie normy bądź rodzaju podatku, którego dotyczy czyn niezgodny z prawem lub przyznanie wyłącznego prawa do stosowaniu poszczególnych sankcji sądom administracyjnym.